تو تحت کنترل هستی

وقتی دیوار فولادینی فرو می ریزد و هر چه را که در پشت خود مخفی نگه داشته نمایان می کند، می توان فهمید این فقط رعب و وحشت بوده که توانسته آن را حفظ کند.

مثل شوروی در زمان حکومت استالین که با فرو ریختنش بسیاری از حقایق مخفی شده، رو شدند. تا آن زمان فقط مردمی که زیر سلطه این حکومت بودند، می توانستند زیر ذره بین بودن توسط دولت و نظامیان، کار کن تا بیشتر زنده بمانی، به خودت هم اعتماد نکن و تمام امور تحت کنترل است را درک کنند. حالا در این بین قتلی صورت می گیرد و بی گناهی به جرم واهی ارتباط با عوامل خارجی دستگیر می شود. چه می شود کرد جز سکوت و ارتباط دادن این دو موضوع به چیزهای طبیعی که باید اتفاق بیفتد تا مردم در بی خبری محض به زندگی خود ادامه بدهند و حکومت هم یکی از جاسوسانش را به سزای اعمالش برساند. اما اداره امنیت ملی شوروی نمی داند تا جایی می تواند جلوی حقیقت را بگیرد. از آنجا به بعد مردی هست که می خواهد «هنوز به چیزی اعتقاد داشته باشد» . داستان «کودک 44»، درباره همین است: «وقتی ترس یک ملت را ساکت می کند، یک نفر باید حقیقت را بگوید.»

تام راب اسمیت، نویسنده 31 ساله انگلیسی خیلی زود با رمان «کودک 44» نامی برای خود دست و پا کرد. این اولین رمان او که بر اساس پرونده قاتلی زنجیره ای است، به داستان قتل بیش از 50 کودک در دوران حکومت استالین بر شوروی کمونیستی می پردازد. این کتاب تا به حال به 31 زبان ترجمه شده و در سال 2008 کاندیدای جایزه بوکر و جایزه اول کاستا بوده و جایزه های یان فلمینگ از انجمن جنایی نویسان برای بهترین رمان تریلر و گودرید وِیورتون را دریافت کرده است.

«هیچ جنایتی وجود ندارد.» این یکی از شعارهای حزب کمونیست در دوران حکومت شان بر روسیه است. سال 1953 اواخر دوران حکومت استالین و قتل مشکوک چندین کودک دستمایه ای است برای رمان «کودک 44». جنایت هایی، که شعار حکومت به ظاهر آرمانی را زیر سوال می برد و تمام مقامات را نگران پیامد آن کرده است.

«کودک 44» روایت شجاعانه ای از دوران سیاهی از تاریخ کشور روسیه در دوران حکومت کمونیست است. ابزار این حکومت توتالیتر، اداره امنیت آن است که لئو دمیدوف شخصیت اصلی داستان، ستاره آن است. او قهرمان جنگ میهن پرستانه کبیر (جنگ جهانی دوم به تعبیر حکومت کمونیستی) است. او با تیزهوشی تام راب اسمیت از نظر ایدئولوژیکی کنشی کاملا متعادل در داستان برقرار می کند. از طرفی می پذیرد که اتحاد جماهیر شوروی، بهشتی است برای کارگران و هیچ جرم و جنایتی در آن وجود ندارد و از سویی دیگر سرنخ این جنایاتی را که وجود ندارند دنبال می کند. سرچشمه این جنایات در داستان به طور حتم موضوعی است برای نقد جامعه کمونیستی.

«کودک 44» یکی از پرطرفدارترین آثار ادبی چند سال اخیر است. کتابی که سال گذشته 200 هزار نسخه از آن در آلمان و 300 هزار نسخه در ژاپن فروش رفته و امتیاز ساخت فیلم سینمایی آن را هم ریدلی اسکات خریداری کرده است.

پ.ن: (برگرفته از مجله چلچراغ شماره 411)

«کودک 44» / تام راب اسمیت/ انتشارات مروارید